تاریخچه مسواک

مسواکی که ما امروز می شناسیم تا قبل از سال 1938 میلادی وجود نداشت، با این حال شواهد و اسنادی وجود دارد که نشان می دهد از زمان های بسیار قدیم، یعنی حدودا از سه هزار سال قبل از میلاد، مردم از وسایل مختلفی برای تمیز نگه داشتن دندان های شان استفاده می کردند.

سال ها قبل، باستان شناسان در بابل و مصر، ابزارهای مختلفی کشف کردند که قدمتی چند هزار ساله داشتند، ابزارهایی از قبیل چوب های خلال دندان، الیاف گیاهان، شاخه یا ریشه های باریک درختان، پر پرندگان، استخوان های کوچک حیوانات و خارهای جوجه تیغی که همگی برای تمیز کردن دندان ها مورد استفاده قرار می گرفتند.

بررسی ها نشان می دهد که مالیدن آهک، جوش شیرین و نمک به دندان با دستمال های نازک کتانی میان یونانی های باستان رایج بود.

بعدها آنچه به عنوان مسواک مورد استفاده قرار می گرفت در واقع چوب های سابنده ای بودند که باید سر آنها جویده می شد تا الیاف آن کمی نرم شود و بعد از آن، کشیدن این قسمت سابنده روی دندان ها باعث پاکی آنها می شد.

گاهی این مسواک های اولیه از چوب و ریشه درختان و نباتات معطر یا آنهایی که خاصیت ضدعفونی کننده داشتند انتخاب می شدند تا استفاده کننده هم دهان خوشبویی داشته باشد و هم دندان هایش سفید و پاکیزه شوند.

در کشورهای اسلامی، جوب سابنده از درخت خوشبوی «اراک» یا «سالوادوراپرسیکا» تهیه می شد و از همان سال های اولیه ظهور اسلام، مسلمان به توصیه پیامبر (ص) مسواک می زدند، آنها این چوب را یک روز در آب غوطه ور می کردند تا الیاف آن از هم جدا شود و بعد، برای تمیز کردن دندان های شان از آن استفاده می کردند، شاخه های نازک این درخت حاوی موادی بود که تاثیر مثبتی روی لثه ها داشت اما چینی ها اولین کسانی بودند که قدم بزرگی در اختراع مسواک های اولیه که شباهت بسیاری به مسواک های امروزی داشت برداشتند. آنها برای اولین بار در سال 1498 استفاده از چوب مسواک را کنار گذاشته و مسواک های پرزدار را اختراع کردند.

این مسواک ها واقعا زبر و خشن بود و موهای آن از پشت گردن و یال گراز گرفته می شد که روی دسته ای از استخوان یا چوب می چسباندند.

رفته رفته موی یال اسب که زبری کمتری داشت جایگزین موی گراز شد اما اروپایی ها هنوز با همان روش قدیمی با نمک و آهک جرم ها را از دندان های شان پاک می کردند و این روش تا سال 1780 ادامه داشت، تا اینکه اولین تولید انبوه مسواک الیاف دار در این سال در انگلیس و به دست یک زندانی به نام «ویلیام آدیس» صورت گرفت.

ویلیام آدیس که به جرم آشوب و اغتشاش، دوران محکومیتش را در زندان به سر می برد به فکر چاره ای برای تمیز کردن دندان هایش افتاد. او تکه ای استخوان از غذایش را کنار گذاشت، سوراخ های کوچکی روی آن ایجاد کرد و بعد تارهای نخی را که از نگهبان گرفته بود گره زده و داخل سوراخ ها فرو کرد و با چسب آنها را چسباند.

بعد از رهایی از زندان او با این روش، تجارتی را آغاز کرد که ثروت زیادی برایش به ارمغان آورد و مسواک زدن یکی از عادات اروپایی ها شد. در آن زمان مسواک بسته به نوع پرزی که در آن به کار می رفت کیفیت های متفاوتی داشت و در قیمت های مختلف به فروش می رسید.

تا سال 1838 مسواک ها به همین منوال با موی حیوانات و دسته های چوبی یا استخوانی ساخته می شدند تا اینکه اتفاق مهم دیگری در تاریخچه تولید مسواک روی داد.

در این سال کارخانه آمریکایی «دوپان» موفق شد الیاف مصنوعی و نایلونی تولید کند و از آنجا که الیاف طبیعی و موی حیوانات باکتری در خود جمع می کرد و خوب خشک نمی شد، خیلی زود جای خود را به الیاف مصنوعی نایلونی داد. اختراع نایلون روند تکاملی مسواک را تغییر داد، چرا که تولیدکنندگان می توانستند مسواک هایی با درجه سختی متفاوت و بنا به سلیقه مشتریان خود تولید و روانه بازار کنند.

با این حال، مسواک زدن در آمریکا طرفدار چندانی نداشت و آمریکایی ها هیچ علاقه ای به مسواک زدن نشان نمی دادند. جالب است بدانید با اینکه آقای واسدورف که یک تاجر دنیادیده بود، در سال 1857 امتیاز تولید مسواک با الیاف مصنوعی را به نام خودثبت کرد و اولین مسواک نایلونی با نام مسواک جادویی دکتر «وست» تولید شد اما آمریکایی ها تا سال 1885 مسواک نزدند و علاقه چندانی به استفاده از مسواک نشان نمی دادند، ولی چند دهه بعد یعنی بعد از پایان جنگ جهانی دوم و بازگشت سربازان، اوضاع تغییر کرد.

سربازانی که در زمان جنگ در کشورهای دیگر بودند به ناچار و به تقلید از مردمان آن کشور به مسواک زدن روی آوردند و با بازگشت آنها به کشورشان مردم آمریکا هم تحت تاثیر این عادت بهداشتی قرار گرفته و اوضاع مسواک زدن در آمریکا بهتر شد و امروز مسواک به عنوان یکی از ابتکارات و اختراعاتی شناخته شده که آمریکایی ها بدون آن قادر به زندگی نیستند و از نظر اهمیت رتبه ای بالاتر از اتومبیل، کامپیوتر و حتی تلفن همراه در دنیا دارد.

سال 1959 هم دکتر فلیپ گای ووگ سوئیسی اولین مسواک برقی را طراحی کرده و به تایید انجمن دندانپزشکی آمریکا رساند. اکنون مسواک به سرعت در حال تغییر است و با طراحی های جدیدتر و کاربردی تر تولید می شود. اگرچه این وسیله بهداشتی روزی یک پدیده نادر و کمیاب به حساب می آمد اما امروزه بیش از 3000 نام تجاری در دنیا به تولید مسواک مشغولند و از آن روزها تاکنون این وسیله ساده و مفید به یکی از اجزای اصلی زندگی مردم تبدیل شده است.

مسواک ما قبل تاریخ

شاخه کوچک و ریشه بعضی از درختان برای کشیدن روی دندان استفاده می شد.

---

1730
اولین مسواک با برس زبر

در این مسواک موی گراز روی دسته چوبی کار گذاشته شد.

---

1775
اولین مسواک مدرن

موی گراز به دسته مسواک که از جنس استخوان بود چسبانده شد.

---

1953
مسواک پلاستیکی

برای اولین بار مسواک هایی با برس نایلونی نازک ساخته شد که می توانست فضای بین دندان و لثه را تمیز کند.

---

تحول مسواک

در این مسواک پرزهای بسیار ظریف نایلونی که روی سر آنها ماده نرم کننده زده شده به کار رفته تا میزان آسیب به دندان کاهش یابد. در این مسواک سه برابر مسواک های قدیمی از نایلون برای ساخت برس استفاده شده است. شکل دسته مسواک طوری ساخته شده که فشار کمتری به دندان وارد آید و استفاده از آن راحت تر باشد.