پروتز دندان و انواع آن (قسمت دوم)
پروتز متحرک به دو دسته زیر تقسیم می شود :
1 - پروتز پارسیل
2 - پروتز کامل
پروتز پارسیل
این پروتز شامل چندین دندان جایگزین متصل به یک پایه پلاستیک به رنگ لثه است که توسط یک اسکلت فلزی بهم متصل شده اند. پروتز پارسیل با گیرههای فلزی یا وسایلی که به آنها اتصالات دقیق اطلاق میشود به دندانهای طبیعی شما متصل میشود. این اتصالات دقیق تقریباً دیده نمیشوند و معمولاً از گیرههای فلزی زیباتر هستند. ممکن است برای تطابق بهتر یک پروتز پارسیل با دندانهای طبیعی، لازم باشد که آنها روکش شوند. بویژه وقتی از اتصالات دقیق استفاده میشود.
پروتز دندان و انواع آن (قسمت دوم)
پروتز متحرک چیست ؟
پروتز متحرک به دو دسته زیر تقسیم می شود :
1 - پروتز کامل
2 - پروتز پارسیلپروتز پارسیل
این
پروتز شامل چندین دندان جایگزین متصل به یک پایه پلاستیک به رنگ لثه است
که توسط یک اسکلت فلزی بهم متصل شده اند. پروتز پارسیل با گیرههای فلزی یا
وسایلی که به آنها اتصالات دقیق اطلاق میشود به دندانهای طبیعی شما متصل
میشود. این اتصالات دقیق تقریباً دیده نمیشوند و معمولاً از گیرههای فلزی
زیباتر هستند. ممکن است برای تطابق بهتر یک پروتز پارسیل با دندانهای
طبیعی، لازم باشد که آنها روکش شوند. بویژه وقتی از اتصالات دقیق استفاده
میشود.
نحوه مراقبت از پروتز پارسیل چگونه است؟
بهتر
است جلوی یک سینک پر از آب بایستید تا اگر بطور اتفاقی پروتز از دست شما
افتاد، مشکلی پیش نیاید. برای حذف خردههای مواد غذایی و پلاک از سطح پروتز،
هر روز آن را مسواک کنید. این کار مانع تغییر رنگ یافتن پروتز نیز میشود.
بهتر است از مسواکهای مخصوص پروتز که موهای آن مناسب این کار است، استفاده
کنید. البته یک مسواک با اندازه متوسط (regular) و موهای نرم هم قابل قبول
است. سایر شویندههای خانگی و اغلب خمیر دندانها سایندگی زیاد داشته و نباید
برای تمیز کردن پروتز بکار روند. کلیه سطوح پروتز باید کاملاً تمیز شود و
به آرامی مسواک زده شود تا صدمهای به اتصالات پلاستیکی و یا خم شده وارد
نشود. اگر پروتز مرطوب نگهداشته نشود، شکل صحیح خود را از دست میدهد.
بنابراین شبها پروتز باید در آب یا محلول مخصوص این کار قرار داده شود.
البته اتصالات فلزی در محلولهای ویژه پروتز ممکن است دچار تیرگی شوند.
در
چند هفته اول، پروتز پارسیل جدید شما ممکن است حجیم و ناراحت به نظر آید،
ولی دهان بالاخره عادت کرده و آن را قبول میکند. قرار دادن و برداشتن پروتز
مقداری تمرین میخواهد. کلیه دستورات دندانپزشکتان را رعایت کنید. پروتز
باید به راحتی در جای خود قرار گیرد. هرگز با گاز گرفتن پروتز آن را با
فشار به سر جای خود نرانید. این کار باعث خم شدن یا شکستن کلاسپها میشود.
اگر پروتز فشار زیادی به یک ناحیه خاص وارد کند، آن نقطه زخم میشود.
دندانپزشک پروتز شما را تنظیم میکند تا راحتتر تطابق یابد. بعد از انجام
تنظیمهای لازم، معمولاً دندانپزشک توصیه میکند که قبل از رفتن به رختخواب،
آن را از دهان درآورده و صبح دوباره از آن استفاده کنید.
غذا
خوردن را با غذاهای نرم و بریدن آن به قطعات کوچک شروع کنید. با هر دو طرف
دهان بجوید تا فشار یکنواختی روی پروتز وارد شود. از مصرف غذاهای چسبنده و
سفت پرهیز کنید.
اگر
تلفظ بعضی کلمات با پروتز جدید برای شما مشکل است، با صدای بلند تمرین
کنید، کلماتی که در تلفظ آنها مشکل دارید، تکرار کنید. به مرور زمان، شما
به صحبت کردن صحیح با پروتز خود عادت خواهید کرد.
آیا خود میتوان تنظیمهای جزیی یا ترمیم پروتز پارسیل را انجام داد ؟
با این کار شما ضرر جدی به پروتز و سلامتی خود وارد میسازید. این کار به پروتز صدمه وارد کرده و باعث عدم تطابق صحیح آن در دهان و بروز التهاب و زخم میشود. چسبهایی که در بازار فروخته میشوند، اغلب مواد شیمیایی مضری دارند که نباید روی پروتز استفاده شوند. اگر پروتز شما تطابق خوبی نداشت، دچار شکستگی یا ترک خوردگی شد یا یکی از دندانها لق شد، بلافاصله به ملاقات دندانپزشک بروید. اغلب در همان روز، دندانپزشک میتواند تغییرات و تعمیرات لازم را انجام دهد. در موارد پیچیده تر ممکن است لازم باشد، پروتز به لابراتوار فرستاده شده و ترمیم گردد.
مراقبت از دهان
دوبار مسواک زدن و تمیز کردن بین دندانها بطور روزانه، مانع بسیاری پوسیدگیها و بیماریهای لثه میگردد که منجر به از دست رفتن دندانها میگردند. توجه خاص به تمیز کردن دندانهایی که زیر گیرههای فلزی پروتز قرار میگیرند، معطوف دارید. پلاک دندانی که زیر این گیرهها جمع میشود، احتمال بروز پوسیدگی را در این دندانها افزایش میدهد. دندانپزشک روش صحیح مسواک زدن و تمیز کردن بین دندانها را به شما نشان خواهد داد. انتخاب یک رژیم غذایی صحیح و متعادل نیز اهمیت دارد. ملاقات دندانپزشک در فواصل مشخص و بطور مرتب جهت چک آپ وضعیت دهان و دندانها امری حیاتی است.
پروتز کامل (دست دندان)
پروتز کامل معمولی و فوری
پروتزهای کامل بر اساس زمان گذاشتن آنها در دهان به دو نوع معمولی و فوری تقسیم میشوند. پروتزهای فوری بلافاصله بعد از کشیدن دندانهای باقیمانده در دهان گذاشته میشوند. بدین منظور، قبلاً دندانپزشک قالب فکین بیمار را تهیه کرده و اندازه گیری های لازم را انجام داده است. مزیت این نوع پروتز این است که بیمار در طی دوره بهبودی، بیدندانی کامل را تجربه نمیکند. از آنجا که استخوانها و لثهها ممکن است در طی دوره بهبودی بویژه شش ماه اول بعد از کشیدن دندانها تحلیل یافته و جمع شوند، پروتز فوری ممکن است به منظور تطابق صحیح، نیاز به ترمیم داشته باشد. پروتز کامل معمولی، معمولاً پس از بهبودی بافتها که حداقل 8-6 هفته بطول میانجامد، ساخته میشود.
اوردنچر
یک پروتز متحرک است که روی تعداد کمی دندان طبیعی باقیمانده تطابق مییابد. دندانهای باقیمانده برای تأمین ثبات پروتز باید آماده شده و تراش داده شوند. دندانپزشک تشخیص میدهد که آیا اوردنچر مناسب شما میباشد یا خیر.
پروتز جدید برای چند هفته ممکن است ناراحت به نظر آید تا اینکه به آن عادت کنید. حتی قبل از اینکه عضلات گونه و زبان یاد بگیرند تا آن را در جای خود نگهدارند. ممکن است احساس کنید پروتز لق میباشد. ممکن است دهان کمی دچار التهاب یا زخم شود و یا بطور موقت کمی افزایش جریان بزاق را حس کنید. بتدریج که دهان به پروتز عادت میکند، این مشکلات کاهش مییابد. معمولاً بعد از تحویل پروتز یک یا چند جلسه پیگیری لازم است اگر مشکلی بویژه التهاب و زخم ادامه یافت، حتماً با دندانپزشک خود مشورت نمائید.
جویدن با پروتز نیاز به کمی تمرین دارد. با غذاهای نرم و یا ترد و شکننده و بریدن آن به تکههای کوچک شروع کنید. همزمان با هر دو سمت دهان و به آرامی بجوید تا مانع کج شدن پروتز شوید. به مرور به پروتز خود عادت خواهید کرد و به رژیم غذایی نرمال خود برمیگردید. (تقریباً دو تا دو و نیم ماه بعد) در مورد غذاهای سفت و داغ و یا استخوانهای لبه تیز محتاط باشید.
تلفظ بعضی لغات نیاز به تمرین دارد. کلماتی که با آنها مشکل دارید، بلند بلند تکرار کنید. اگر هنگام صحبت کردن، پروتز صدا میدهد، آهستهتر صحبت کنید. گاهی هنگام سرفه، خنده یا حتی لبخند زدن، پروتز از جای خود حرکت میکند. آن را با جویدن آرام و قورت دادن آب دهان به سر جای خود برگردانید. اگر مشکل صحبت کردن شما ادامه یافت، با دندانپزشک خود آن را در میان بگذارید.
چه مدت باید از پروتز کامل استفاده کنم؟
دندانپزشک راهنمائیهای لازم را در زمینه مدت استفاده پروتز کامل خواهد نمود. در طی چند روز اول، ممکن است به شما بگوید که اغلب اوقات حتی هنگام خواب از آن استفاده کنید. پس از دوره تنظیم اولیه، پروتزها را قبل از خوابیدن خارج سازید. این کار به لثهها اجازه میدهد که استراحت کنند و به نفع سلامت دهان است. معمولاً پوشش مداوم بافت با مواد دندانپزشکی مطلوب نیست. تحت فشار قرار گرفتن 24 ساعته مخاط، باعث تورم آن شده و منجر به تحلیل استخوان فک میگردد. در ضمن میکروارگانیسمهای حفره دهان در هنگام خواب فعالیت بیشتری داشته و منجر به التهاب بافتهای دهان و گاهی ضایعات قارچی میگردد. اگر افرادی اصرار به استفاده از پروتز هنگام شب را دارند، باید در موقعی دیگر 8-6 ساعت در 24 ساعت پروتز را از دهان خارج سازند.
نحوه مراقبت از پروتز کامل چگونه است؟
- پروتزها معمولاً بسیار ظریف هستند و اگر حتی از چند سانتیمتری بیافتند، ممکن است بشکند. بنابراین هنگام تمیز کردن آنها روبروی یک سینک پراز آب بایستید. وقتی از آن استفاده نمیکنید، پروتزها را دور از دید و دسترس کودکان نگهداری نمائید.
- مثل دندانهای طبیعی، پروتزها هم باید روزانه مسواک زده شوند تا پروتز تمیز و عاری از مواد غذایی و پلاک و رنگدانهها باقی بماند و دهان نیز سلامت باشد. بهتر است از مسواکهای مخصوص پروتز و یا یک مسواک با موهای نرم استفاده شود. مسواکهای با موهای سخت به پروتز آسیب میرساند.
- بعضی افراد از صابون دستشویی یا مایع ظرفشویی ملایم برای تمیز کردن پروتزها استفاده میکنند که هر دو مطلوب است ولی از کاربرد سایر پودرهای شوینده با قدرت سایندگی بالا خودداری کنید. از کاربرد مواد سفیدکننده قوی هم پرهیز کنید، زیرا ممکن است نواحی صورتی رنگ پروتز را سفید نماید. ممکن است دندانپزشک شما یک تمیز کننده پروتز را به شما توصیه نماید. هفتهای یکبار پروتزها را در محلول یک قاشق چایخوری ماده تمیز کننده مثل وایتکس در یک لیوان آب، 8-6 ساعت قرار داده و سپس با آب سرد بشوئید. وقتی از پروتزها استفاده نمیشود باید در آب یا محلول نگهداری ویژه پروتز در یک ظرف دربسته قرار داده شوند، زیرا خشک شدن به شکل آنها آسیب می رساند. هرگز پروتزها را در آب داغ قرار ندهید، زیرا باعث تاب برداشتن پروتز میشود. تمیز کنندههای اولتراسونیک نیز برای مراقبت از پروتز بکار میروند، گرچه استفاده از آن، جایگزین مسواک زدن روزانه نمیشود، هر روز صبح قبل از قراردادن پروتز، لثهها، زبان و کام را با یک مسواک نرم مسواک بزنید، تا هم تمیز شوند و هم جریان خون در دهان تحریک شود. استفاده از دهانشویه آب و نمک ولرم (یک قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب ولرم) هم بسیار کمک کننده است. استفاده از یک رژیم غذایی معتدل و صحیح برای تأمین سلامتی مهم است.
جایگزینی پروتز
در طول زمان با توجه به سایش طبیعی، پروتز نیاز به ترمیم یا تعویض خواهد داشت که برای این کار دندانپزشک از همین پروتز فعلی استفاده خواهد کرد. وضعیت دهان نیز با افزایش سن بطور طبیعی تغییر میکند و باعث لقی پروتز خواهد شد. استخوان و لثهها تحلیل رفته و روابط فکی تغییر خواهد کرد. پروتز لق سبب بروز زخم و عفونت شده، جویدن با آن مشکل است و نمای صورت را تغییر خواهد داد. پس مهم است که به موقع نسبت به تعویض پروتز اقدام شود. ملاقاتهای مرتب با دندانپزشک برای تأمین سلامت دهان و کنترل وضعیت پروتز ضروری است.
